Co to jest świadczenie pielęgnacyjne?

Świadczenie pielęgnacyjne jest to świadczenie pieniężne z zakresu świadczeń rodzinnych. Przysługuje osobie, która zrezygnowała z pracy zarobkowej na rzecz sprawowania opieki nad osobą niepełnosprawną o znacznym stopniu niepełnosprawności, wymagającą opieki. Zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych świadczenie pielęgnacyjne przysługuje:

• rodzicowi,
• opiekunowi faktycznemu dziecka,
• osobie będącej rodziną zastępczą spokrewnioną,
• innej osobie, na której ciąży, zgodnie z kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, obowiązek alimentacyjny.

Skąd mogę wiedzieć wobec kogo mam obowiązek alimentacyjny? Kwestia ta została uregulowana w art. 128 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który wskazuje, iż obowiązek alimentacyjny obciąża krewnych w linii prostej i rodzeństwo. Osobami spokrewnionymi w linii prostej są osoby, które pochodzą jedna o od drugiej, czyli rodzic → dziecko→ wnuk .

Przy czym trzeba mieć na względzie, że w pierwszej kolejności uprawnionymi do sprawowania opieki i w związku z tym pobierania świadczenia pielęgnacyjnego są krewni w pierwszym stopniu pokrewieństwa. Jeśli żyją rodzice osoby wymagającej opieki, a nie zachodzą przesłanki wyłączające, to w myśl przepisów mają oni pierwszeństwo do świadczenia opieki przed dziadkami.

A co jeśli osobą sprawującą opiekę jest współmałżonek, który nie został wskazany w art 128 KRO? Naczelny Sąd Administracyjny w 2018 roku wyraźnie wskazał, że art 128 KRO nie ma zastosowania, gdy o pobieranie świadczenia ubiega się mąż lub żona niepełnosprawnego. Co więcej, obowiązek alimentacyjny, który spoczywa na współmałżonkach wyprzedza obowiązek alimentacyjny obciążający krewnych. Oznacza to, iż osobą zobowiązaną do świadczenia opieki, w pierwszej kolejności, będzie współmałżonek, przed dzieckiem osoby niepełnosprawnej.

Otrzymanie świadczenia pielęgnacyjnego na dziecko do 18 roku życia

Zgodnie z art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych warunkiem przyznania świadczenia pielęgnacyjnego jest by orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności zostało wydane przed ukończeniem przez osobę niepełnosprawną 18 roku życia lub 25 roku życia w przypadku kontynuowania nauki. Czyli by niepełnosprawność, wymagająca opieki powstała w okresie dzieciństwa. Zasiłek pielęgnacyjny przysługuje niezależnie, czy na ten moment osoba niepełnosprawna jest dorosła, czyli przekroczyła ustawowo wskazany wiek. Najistotniejsze w procesie ubiegania się o świadczenie jest, aby moment ustalenia niepełnosprawności, wymagającej długotrwałej opieki, przypadał na okres przed osiągnięciem odpowiednio 18. lub 25. roku życia.

Czy przysługuje świadczenie pielęgnacyjne na osobę dorosłą?

Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z 21 października 2014 r. Sygn.akt K 38/13, orzekł iż różnicowanie opiekunów osób niepełnosprawnych i ich prawa do ubiegania się o świadczenie pielęgnacyjne ze względu na czas kiedy powstała niepełnosprawność osoby wymagającej opieki, jest niezgodne z konstytucyjną zasadą równości, wyrażoną w art. 32 ust. 1 Konstytucji RP.

Ustawodawca, mimo wskazania przez Trybunał Konstytucyjny konieczności zmiany przepisów, dotąd tego nie uczynił. W praktyce Ośrodki Pomocy Społecznej stosują art. 17 w zakwestionowanym przez Trybunał brzmieniu i odmawiają przyznania świadczenia jeśli osobą ubiegającą się o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego jest osoba sprawująca całodobową opiekę nad osobą niepełnosprawną, która w dniu wydania orzeczenia ukończyła 18 rok życia lub 25 rok życia w przypadku kontynuowania nauki. Jeśli jesteś w takiej sytuacji udzielimy Ci wsparcia i pomożemy się skutecznie odwołać.

Świadczenie pielęgnacyjne a emerytura

Ośrodki Pomocy Społecznej odmawiały przyznania świadczenia pielęgnacyjnego jeśli opiekun osoby niepełnosprawnej miał ustalone prawo do emerytury. Jako argument podnoszono, iż w przypadku osób pobierających świadczenie emerytalne nie można mówić o utracie możliwości zarobkowania, w związku z koniecznością sprawowania opieki. Wraz z pojawieniem się korzystnego orzecznictwa sytuacja opiekunów pobierających świadczenie emerytalne uległa zmianie. Należy stworzyć możliwość wyboru pomiędzy świadczeniem emerytalnym a świadczeniem pielęgnacyjnym.

Dlaczego wyboru? W tym przypadku emerytura traktowana jest jako dochód, wypłacany po osiągnięciu wieku emerytalnego. Tak, jak nie można jednocześnie pobierać wynagrodzenia za pracę i świadczenia pielęgnacyjnego tak samo w przypadku zbiegu prawa do świadczenia pielęgnacyjnego i świadczenia emerytalnego możliwa jest wypłata tylko jednego z nich, wybranego przez osobę uprawnioną. Należy przez to rozumieć konieczność zawieszenia emerytury na czas pobierania świadczenia pielęgnacyjnego.

Identycznie rzecz się ma w przypadku innych świadczeń, takich jak np. : świadczenie przedemerytalne, nauczycielskie świadczenie kompensacyjne. Jest to rozwiązanie korzystne dla osób pobierających niskie emerytury. Mamy ogromne doświadczenie w pomocy dla opiekunów osób niepełnosprawnych, którzy mają ustalone prawo do emerytury. Nie jest to temat łatwy i oczywisty, dlatego warto w takiej sytuacji skorzystać z profesjonalnego wsparcia, my je zapewnimy.

W temacie emerytury należy również zaznaczyć, że okres pobierania świadczenia pielęgnacyjnego wlicza się do stażu pracy, który jest brany pod uwagę podczas ustalania wysokości świadczenia emerytalnego. Jest to bowiem okres składkowy, w czasie którego są za nas odprowadzane składki na ubezpieczenie społeczne.

Świadczenie pielęgnacyjne a renta

Wyrokiem z dnia 26 czerwca 2019r. sygn. akt SK 2/17 (Dz. U. poz. 1257) Trybunał Konstytucyjny orzekł, iż art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych utracił moc w zakresie, w jakim wykluczał z możliwości otrzymania świadczenia członka rodziny osoby niepełnosprawnej, który ma ustalone prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

Nie jest również przeszkodą, w ubieganiu się o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, posiadanie przez opiekunów osób niepełnosprawnych prawa do renty socjalnej, czy renty rodzinnej. W swojej praktyce obserwujemy jednak częste odmowy w podobnych sytuacjach. Ma to związek ze stosowanym wprost art. 17 ust. 5 pkt. 1 lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych przez Ośrodki Pomocy Społecznej.

Tutaj, tak jak w przypadku emerytury, powinniśmy mieć możliwość wyboru korzystniejszego dla nas świadczenia. Naczelny Sąd Administracyjny przyjął bowiem, iż skoro ustawodawca przewidział, w art. 27 ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych, możliwość wyboru w przypadku zbiegu niektórych świadczeń świadczenia korzystniejszego, to taką samą możliwość należy stworzyć w przypadku pobierania przez opiekuna świadczenia rentowego.

Wysokość świadczenia pielęgnacyjnego w 2022 roku

Świadczenie pielęgnacyjne wypłacane jest przez Ośrodek Pomocy Społecznej co miesiąc od dnia przyznania świadczenia. Wysokość świadczenia pielęgnacyjnego jest zależna od płacy minimalnej. Dlaczego? Kwota świadczenia jest co roku waloryzowana. Ustawa o świadczeniach rodzinnych w art. 17 ust. 3b stanowi, iż wskaźnikiem waloryzacji świadczenia jest procentowy wzrost płacy minimalnej.

Co to oznacza w praktyce? W 2022 roku płaca minimalna w stosunku do 2021 roku wzrosła o 7.5%. W efekcie tego wzrostu świadczenie pielęgnacyjne w 2022 roku zostało podniesione z 1971 zł do 2119 zł, czyli o 7.5 % po zaokrągleniu do pełnych złotych.

Świadczenie Pielęgnacyjne w 2023 roku

Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 13 września 2022 roku w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2023 r. https://dziennikustaw.gov.pl/D2022000195201.pdf tzw. najniższa krajowa w 2023 roku wyniesie 3600 zł brutto, czyli w stosunku do 2022 roku wzrośnie o 19.6%.

Czy to znaczy, że możemy się spodziewać takiej samej waloryzacji świadczenia? Niestety nie. Świadczenie pielęgnacyjne zostanie podwyższone jedynie o 15.94%. Dlaczego taka zmiana wysokości świadczenia? Świadczenie pielęgnacyjne, zgodnie z przywołanym wcześniej artykułem 17 ust. 3b, waloryzowane jest w oparciu o procentowy wzrost płacy minimalnej, obowiązujący na dzień 1 stycznia roku, w którym jest przeprowadzana waloryzacja. W związku z zaplanowanym dwuetapowym wzrostem płacy minimalnej w 2023 roku, na dzień 1 stycznia obowiązującym wskaźnikiem waloryzacji będzie 15.94%.

Wskaźnik 19.6% zacznie obowiązywać dopiero po wzroście płacy minimalnej, zaplanowanym na okres po 1 lipca, czyli już po waloryzacji świadczenia pielęgnacyjnego.

Dla opiekunów osób niepełnosprawnych oznacza to, iż w 2023 roku powinni spodziewać się wypłaty zasiłków w kwocie 2457 zł miesięcznie

Wniosek o świadczenie pielęgnacyjne

Z wnioskiem o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego należy wystąpić do właściwego miejscowo Ośrodka Pomocy Społecznej. Dlaczego warto skorzystać z pomocy Vestra?

Przepisy w zakresie świadczenia pielęgnacyjnego wymagają nowelizacji. W ich stosowaniu niezbędne jest powołanie się na ukształtowaną w ich przedmiocie linię orzeczniczą.

To komu świadczenie przysługuje urzędnicy decydują w oparciu o literalne brzmienie zapisów ustawy, które wyklucza całe grupy opiekunów osób niepełnosprawnych. Bez znajomości orzeczeń i umiejętnego się nimi posługiwania zderzymy się z decyzję odmowną. W związku z tym jesteśmy de facto skazani na skomplikowaną procedurę odwoławczą.