Święto Niepodległości – o czym warto pamiętać tego dnia?

W tym roku obchodzimy 106. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości. 11 listopada to data symboliczna: właśnie wtedy oficjalnie zakończyła się I Wojna Światowa, nasz kraj powrócił na mapę po 123 latach zaborów, a marszałek Józef Piłsudski objął władzę wojskową. Integracja Polski wprowadziła wiele zmian, m.in. ośmiogodzinny dzień pracy, prawa wyborcze kobiet oraz równość obywateli wobec prawa.

11 listopada to jedna z najważniejszych dat w polskim kalendarzu. Co powinniśmy o niej wiedzieć?

Jak smakowała wolność po 123 latach zaborów?

106 lat temu urzeczywistniły się marzenia o długo wyczekiwanej wolności. Odzyskanie niepodległości po 123 latach zaborów było wynikiem zarówno sprzyjających okoliczności, jak i pracy wielu pokoleń. 

Kiedy 11 listopada po kapitulacji Niemiec zakończyła się I Wojna Światowa, Rada Regencyjna przekazała marszałkowi Piłsudskiemu władzę wojskową. Stało się to początkiem długiej drogi do odbudowy i walki o ostateczny kształt granic naszego kraju. W tym czasie nastąpiło też wiele innych zmian: Polki uzyskały prawa wyborcze, wprowadzono 8-godzinny dzień pracy, a obywatelom II RP zagwarantowano równość wobec prawa.

Choć rocznicę tamtych wydarzeń obchodzono już w 1919 roku, to wówczas miała charakter typowo wojskowy. Dopiero po przewrocie majowym w 1926 roku, Piłsudski ustanowił 11 listopada dniem wolnym od pracy. Od tej pory w całym kraju odprawiano msze w intencji ojczyzny, organizowano akademie i uroczyste parady. 

Okres II Wojny Światowej 

W okresie Drugiej Rzeczypospolitej Święto Niepodległości odbyło się dwukrotnie: w 1937 i 1938 roku. Później, po wybuchu II Wojny Światowej, 11 listopada obchodziły wyłącznie władze polskie na uchodźstwie oraz Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Natomiast tereny pod okupacją niemiecką i sowiecką były całkowicie zależne od okupanta. Zwalczano tam każdy przejaw wolnej, niezależnej Polski.

Obchody rocznicy ograniczały się do publikacji okolicznościowych artykułów w prasie konspiracyjnej, odprawiania nabożeństw, a także umieszczania na murach i kamienicach napisów “Polska żyje!” czy “11 XI 1918”. 

Zakazane w PRL, celebrowane w konspiracji 

W 1945 roku władze komunistyczne zlikwidowały Święto Niepodległości, tworząc w jego miejsce Narodowe Święto Odrodzenia Polski. 

Komuniści zakazali celebrowania 11 listopada. Jakiekolwiek formy obchodów były traktowane jako nielegalne. Władza bezwzględnie zwalczała wszelkie niezależne demonstracje uliczne i represjonowała ich uczestników. W ten sposób w PRL próbowano wymazać ze społecznej świadomości postać marszałka Piłsudskiego i datę 11 listopada 1918 roku. 

Aparat represji PRL-u postrzegał próby upamiętnienia tego dnia jako “wyjątkowe niebezpieczne”. Choć milicja atakowała niezależne manifestacje, to pamięć o rocznicy była pielęgnowana w społeczeństwie prywatnie i nieoficjalnie. 

Oficjalne przywrócenie Święta Niepodległości 

Data 11 listopada została przywrócona jako Narodowe Święto Niepodległości dopiero 15 lutego 1989 roku. W treści wprowadzającej je ustawy znalazły się następujące słowa: Dla upamiętnienia rocznicy odzyskania przez Naród Polski niepodległego bytu państwowego oraz walk pokoleń Polaków o wolność i niepodległość stanowi się, co następuje: Art. 1. Dzień 11 listopada jest uroczystym Narodowym Świętem Niepodległości. Art. 2. Dzień 11 listopada jest dniem wolnym od pracy. Art. 3. Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.

Dziś świętujemy ten dzień, wywieszając flagę narodową, spotykając się w miejscach pamięci, zapalając znicze i składając kwiaty. W ten sposób chcemy wyrazić szacunek wobec tych, którzy poświęcili życie w imię naszej wolności. 

Narodowe Święto Niepodległości

6 faktów, które warto znać

1. “Polski Poznań pozdrawia Warszawę!” – tak brzmiała pierwsza europejska odpowiedź na depeszę nadaną drogą radiową, w której ogłoszono istnienie niepodległej Polski. 
2. 28 listopada 1918 roku Polki uzyskały prawa wyborcze. Wprowadzono też równość obywateli wobec prawa oraz 8-godzinny dzień pracy. 
3. W okresie PRL obchody Święta Niepodległości były zakazane, a niezależne demonstracje uliczne tłumiono siłą. Święto przywrócono ustawą z 15 lutego 1989 roku.
4. Większość Polaków wywiesza tego dnia flagę państwową. Pomniki ozdabia się kwiatami, przed Grobem Nieznanego Żołnierza odbywa się zmiana warty, a radio gra głównie muzykę polską. 
5. Początkowo Święto Niepodległości nie miało jednego terminu. Niektóre środowiska obchodziły je 7 października (ogłoszenie powstania niepodległego Królestwa Polskiego), inne 7 listopada (rocznica utworzenia Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej), a pozostałe 11 listopada (dzień powrotu Piłsudskiego z niewoli magdeburskiej). 

11 listopada to również Dzień Świętego Marcina. To właśnie tego dnia możemy delektować się pysznymi rogalami świętomarcińskimi z nadzieniem z białego maku i bakalii.