Rzecznik Praw Obywatelskich o świadczeniu wspierającym

Rzecznik Praw Obywatelskich o świadczeniu wspierającym (RPO) interweniuje w sprawach związanych ze świadczeniem wspierającym. Okazuje się, że wiele osób zgłasza problemy z przyznawaniem tej formy pomocy i zwraca uwagę na uchybienia, które zawiera ustawa o świadczeniu wspierającym.

Ważną kwestią jest tutaj m.in. ubezpieczenie opiekunów osób niepełnosprawnych. Rzecznik apeluje do rządu o analizę uwag i uwzględnienie ich w tworzeniu nowych wytycznych. O jakie problemy i uchybienia chodzi?

RPO potwierdza: ustawa o świadczeniu wspierającym zawiera luki

Wnioski Rzecznika Prawo Obywatelskich powstały na podstawie analizy skarg na przepisy ustawy o świadczeniu wspierającym. Co jest nie tak z funkcjonowaniem świadczenia wspierającego? Okazuje się, że całkiem sporo. Poniżej omawiamy podstawowe kwestie.

ŚW, jako instrument wsparcia osób z niepełnosprawnością, powinien zostać dopracowany przez rząd. Najważniejsze problemy to:

• Zbyt długi czas rozpatrywania wniosków – według RPO, czas oczekiwania na wsparcie osób niepełnosprawnych w formie świadczenia wspierającego powinien ulec skróceniu (poprzez usprawnienie procedur orzeczniczych).
• Brak wsparcia opiekunów pobierających świadczenia opiekuńcze w sytuacji wydłużających się postępowań – poważnym problemem jest brak ciągłości ubezpieczenia opiekuna osoby niepełnosprawnej, gdy postępowanie trwa dłużej niż 3 miesiące. Nie działa również mechanizm osłonowy dotyczący świadczeń przedemerytalnych dla takich osób.
• Wykluczenie osób przebywających w domach opieki – Rzecznik Praw Obywatelskich apeluje, aby rozważyć objęcie nową formą wsparcia osoby niepełnosprawne przebywające w całodobowych placówkach (zostały one wykluczone z ŚW ustawą o świadczeniu wspierającym).
• Brak możliwości złożenia wniosku w formie papierowej – po czwarte RPO mówi o problemie osób niepełnosprawnych, które nie posiadają kompetencji cyfrowych. Rzecznik apeluje, aby pojawiła się możliwość uzyskania świadczenia, składając wniosek w formie papierowej (a nie tylko elektronicznej) lub uzyskania odpowiedniego wsparcia w obsłudze komputera.

Potrzebujesz profesjonalnej pomocy? Zapraszamy do kontaktu. Walczymy o to, aby każda osoba niepełnosprawna otrzymała należne świadczenie w jak najszybszym czasie.

Z czego wynika długotrwałość postępowań o świadczenie wspierające?

Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO) zwrócił uwagę na problematyczne kwestie dotyczące świadczenia wspierającego. Głównym zarzutem jest zbyt długi czas postępowania przy przyznawaniu świadczenia wspierającego. Okazuje się, że Wojewódzkie zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności (WZON) zbyt długo rozpatrują wnioski o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia.

Ostatnio na naszym blogu opisywaliśmy problemy z dostępem do świadczenia wspierającego. Przytaczaliśmy historię, w której WZON kazał czekać na swoją decyzję aż osiem miesięcy (zamiast ustawowych trzech!). W rezultacie osoba niepełnosprawna złożyła skargę na bezczynność WZON, a Sąd Administracyjny w Łodzi nałożył na organ grzywnę i obowiązek zapłaty 1,5 tys. złotych na rzecz skarżącego.

Przypomnijmy, że świadczenie wprowadzone ustawą ma na celu udzielanie wsparcia osobie z niepełnosprawnością, która uzyskała odpowiednią liczbę punktów. Przy ustalaniu prawa do ŚW, bierze się więc pod uwagę stopień niepełnosprawności osoby wnioskującej. Otrzymanie świadczenia zależy od liczby punktów potrzeby wsparcia, którą osoba niepełnosprawna uzyska od WZON.

W roku 2025 osoby pobierające świadczenia muszą mieć minimum 78 punktów, aby mieć szanse na otrzymanie świadczenia wspierającego. Tak samo, jak w przypadku ustalenia świadczenia opiekuńczego, tak i tutaj nie ma znaczenia dochód osoby niepełnosprawnej ani jej rodziny. Nowe świadczenie na pierwszym miejscu stawia stopień niepełnosprawności osoby wymagającej pomocy finansowej.

Przedłużające się postępowania o uzyskanie świadczenia wspierającego

Wydłużające się postępowania orzecznicze to najpoważniejszy problem, z jakim mierzą się osoby niepełnosprawne przy wnioskowaniu o ŚW. RPO zwraca uwagę, że termin rozpatrywania wniosków jest przesadnie przeciągany. Zdarza się, że trwa nawet do kilkunastu miesięcy. W rezultacie osoby niepełnosprawne nie mają szans na przyznanie świadczenia wspierającego w odpowiednim czasie, albo – co gorsza – nie uzyskują go wcale.

• Przypominamy, że świadczenie wspierające przysługuje wyłącznie wtedy, gdy osoba niepełnosprawna otrzymała decyzję z oceną poziomu potrzeby wsparcia.
• WZON ma trzy miesiące na rozpatrzenie wniosku o wskazanie poziomu wsparcia.
• Przepisy dotyczące świadczenia jasno wskazują, że bez tej decyzji ZUS pozostawia wniosek bez rozpatrzenia!

Jest to o tyle ważne, że świadczenie wspierające w przypadku niepełnosprawności o wysokim poziomie potrzeby wsparcia (u osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności), jest wręcz niezbędne do godnego funkcjonowania. Może się nawet zdarzyć, że dana osoba nie dożyje momentu wydania decyzji WZON, co jest najtragiczniejszą możliwą opcją.

Co z ubezpieczeniem opiekuna osoby niepełnosprawnej i świadczeniem przedemerytalnym?

Rzecznik Praw Obywatelskich o świadczeniu wspierającym.

Równie skomplikowana okazuje się sytuacja osób pobierających świadczenia opiekuńcze.

Z opóźniającej się realizacji świadczenia wspierającego rodzi się bowiem kolejny problem. Dotyczy on opiekunów osób niepełnosprawnych, którzy pobierają świadczenia opiekuńcze, np. świadczenie pielęgnacyjne czy specjalny zasiłek opiekuńczy. Otóż po przyznaniu świadczenia wspierającego, taki opiekun osoby z niepełnosprawnością musi zwrócić koszty świadczeń zdrowotnych do NFZ. Wynika to z faktu, że zasadniczo wyłączono możliwość kumulowania świadczeń – czyli wypłaty świadczenia wspierającego i pobierania świadczenia pielęgnacyjnego lub innych świadczeń opiekuńczych w tym samym czasie.

Choć ten zapis nie wzbudza wątpliwości: świadczenie opiekuńcze dla opiekuna osoby niepełnosprawnej wygasa wraz z przyznaniem świadczenia wspierającego, to pojawiają się problemy w kwestii uchylania z mocą wsteczną uprawnienia do opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne i ubezpieczenie społeczne opiekuna pobierającego świadczenie pielęgnacyjne lub inne świadczenia opiekuńcze.

W efekcie opiekunowie osób niepełnosprawnych, których bliscy przeszli na świadczenie wspierające, nie mają prawa do opłacania składek przez ZUS (od dnia uchylenia prawa do świadczenia opiekuńczego do dnia przyznania świadczenia wspierającego). W takiej sytuacji, przez przedłużające się postępowanie, które ma sprawdzić, czy świadczenie wspierające przysługuje konkretnej osobie, opiekun musi dokonać nie tylko zwrotu pobranych świadczeń opiekuńczych, ale też zwrócić do NFZ koszty udzielonych świadczeń zdrowotnych za ten okres. Powoduje to również problemy na tle skorzystania z uprawnienia do świadczenia przedemerytalnego przez dotychczasowego opiekuna, który pobierał świadczenie pielęgnacyjne lub zasiłek opiekuńczy.

Ponadto liczne skargi dotyczą faktu, że świadczenie wspierające przysługuje tylko osobom niepełnosprawnym, które nie przebywają w domach pomocy społecznej i placówkach całodobowej opieki.

Skąd tak długi czas oczekiwania i problemy ze świadczeniem?

Przedłużająca się wypłata świadczenia wspierającego, a dokładniej: formalności związanych z jego przyznaniem, to wynik luk i problemów w systemie świadczeń. Opóźnienia w rozpatrywaniu wniosków o ustalenie poziomu wsparcia wynikają też z błędów popełnionych przy tworzeniu ustawy o świadczeniu wspierającym, które wymagają skorygowania. Dodatkowo same zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności nie są dobrze przygotowane do tego zadania. Choć świadczenie wspierające zależy od uzyskanej liczby punktów potrzeby wsparcia, WZON-y często nie są przygotowane kadrowo i organizacyjnie do realizacji powierzonych zadań.

Zbyt długi czas oczekiwania to problem wielu osób niepełnosprawnych

Według Rzecznika Praw Obywatelskich problem ze świadczeniem wspierającym osób z niepełnosprawnością jest bardzo powszechny. Co gorsza, RPO informuje o dużej grupie osób, które złożyły wniosek o ustalenie poziomu wsparcia i zmarły jeszcze przed wydaniem rozstrzygnięcia (ze względu na wydłużające się orzecznictwo). Inne, po wielu miesiącach oczekiwania uzyskały decyzję, ale również nie doczekały wypłaty świadczenia wspierającego, gdyż zmarły w trakcie postępowania prowadzonego przez ZUS.

Sytuację pogarsza fakt, że świadczenie wspierające przysługuje wyłącznie osobie niepełnosprawnej. Jej śmierć skutkuje więc wygaśnięciem praw do świadczenia. Opiekunowie, bliscy, czy rodzina, zgodnie z ustawą o świadczeniu wspierającym, nie mogą otrzymać wypłaty świadczenia za okres od złożenia wniosku do śmierci wnioskującego.

Co mogą zrobić osoby z niepełnosprawnością i rodziny osób niepełnosprawnych?

Rzecznik Praw Obywatelskich o świadczeniu wspierającym. Przede wszystkim nie warto się poddawać. Dlatego jeszcze zanim pojawią się problemy z uzyskaniem świadczenia wspierającego, zapraszamy do kontaktu.

Rozpocznij walkę o świadczenie wspierające wspólnie z Kancelarią VESTRA. Zapewniamy pełne wsparcia osobie uprawnionej do ŚW, pomagając m.in. w:

• Sprawdzeniu, czy masz możliwość uzyskania świadczenia wspierającego w tym lub przyszłym roku.
• Uzyskaniu oceny poziomu potrzeby wsparcia wydawanej przez WZON (czyli oceny stopnia niepełnosprawności osoby wymagającej tej formy pomocy).
• Całym procesie wnioskowania o nowe świadczenie do ZUS, a także składania odwołań od wydanych decyzji.
• Składaniu ponagleń i skarg w razie opóźnień, aby osoba niepełnosprawna otrzymała świadczenie wspierające w jak najkrótszym czasie.

Celem naszej Kancelarii jest kompleksowe wspieranie osób ubiegających się o nowe świadczenie. Potrzebujesz pomocy w uzyskaniu świadczenia wspierającego w przypadku niepełnosprawności osoby dorosłej? A może chcesz uzyskać darmową poradę prawną jako opiekun lub rodzina osoby niepełnosprawnej?

Zwróć się do nas po darmową poradę prawną. Z VESTRĄ zwiększysz możliwość uzyskania świadczenia. Oferujemy osobom z niepełnosprawnościami pełne wsparcie prawne. Nasi eksperci doskonale znają sytuację osób walczących o nowe świadczenie, czego dowodzą pozytywne opinie dotychczasowych Klientów.